به تازگی وارد جامعۀ صنعت‌گران شده‌اید؟ تجربه عملی در کار با قطعات صنعتی ندارید؟ نمی‌دانید چه زمانی برای تعویض قطعۀ صنعتی مانند زنجیرهای صنعتی، تسمه، کاسه‌نمد، بلبرینگ و ... است؟مسئولیت خرید قطعات مصرفی با شماست و نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید؟ نیاز دارید تا با تکنیک‌هایی آشنا شوید که تشخیص نمونه اصل از تقبلی را برایتان ساده کند؟ در انتخاب قطعاتی با قیمت مناسب بر سر دوراهی مانده‌اید؟ راه‌حل تمامی این مشکلات همین جاست. اول اینکه می‌توانید از کمک و مشاوره تخصصی کارشناسان فنی این حوزه کمک بگیرید. مهندسان گروه صنعتی پارس‌خورشید از سیر تا پیاز داستان هر قطعه صنعتی که مدنظرتان باشد، از انتخاب برای خرید تا نصب و نگهداری را برایتان شرح می‌دهند.

اما این کافی نیست، شما به عنوان فردی که قرار است عنوان صنعتگر را به دوش بکشید یا حتی ساده‌تر از آن مسئولتی بر عهده‌تان گذاشته‌اند باید از حداقل‌هایی درباره قطعات صنعتی آگاهی داشته باشید. در این نوشته سعی بر آن است که مفاهیم پایه‌ای درباره زنجیرهای صنعتی در اختیارتان قرار داده شود.

تقریبا همه ما با زنجیر آشنا هستیم و در وسایل و ماشین‌آلات اطرافمان آنها را دیده‌ایم. اما اولین بار چه زمانی زنجیرها ساخته شده‌اند؟ بر اساس شواهدی که وجود دارد، می‌توانیم بگوییم زنجیرهای فلزی حداقل 225 سال قبل از میلاد ساخته شده‌اند. اما ثبت رسمی اختراع آنها به سال 1880 و به نام هانس رینولد (Hans Renold) گره خورده است. جدای از اینها، در نقاشی‌های لئوناردو داووینچی در قرن 16 میلادی نیز زنجیرهای فلزی به چشم می‌خورند.

نحوۀ عملکرد زنجیرهای صنعتی

زنجیرهای صنعتی، زیرمجموعه آن دسته از ابزار صنعتی قرار می‌گیرند که وظیفه آنها انتقال نیرو است. این زنجیرها از اتصال قطعات ریز زنجیر که توسط پیم‌ها به یکدیگر متصل شده‌اند ساخته می‌شوند. زنجیر صنعتی هم می‌توانند خودشان عامل انتقال نیرو باشند و و یا عامل به حرکت درآوردن ابزاری دیگر باشند. آنها وقتی با چرخ همگام خودشان درگیر می‌شوند، نیرو را به چرخ‌دنده بعدی منتقل می‌کنند.

زنجیرهای صنعتی با توجه به نوع کاربردشان در صنعت مورد نظر در اندازه، گام‌ها و جنس‌های متفاوتی ساخته می‌شوند. جنس آنها معمولا از استیل نگیر، فولاد کم‌کربن، زیادکربن و تفلون است و پوششی که برای محافظت از زنجیر و افزایش طول عمر آن به‌کار می‌رود، غالبا پوشش گالوانیزه است.

قدرت کششی بالا به‌صورت کنترل شده و خلاصی نداشتن از مزیت‌های زنجیرهای صنعتی است و البته ایجاد صدا هنگام کارکردن به‌خصوص با وزن بالا از نقاط ضعفشان به‌حساب می‌رود.

صنایع سیمان، فولاد، معدن، نفت، خودروسازی، کشاورزی و ... از زنجیرهای صنعتی در ادواتی مانند نوار نقاله، ماشین های چاپ، اتومبیل، موتور سیکلت، دوچرخه و ... استفاده می‌کنند.

ساخت زنجیرها به دو صورت استاندارد و سفارشی‌سازی شده انجام می‌شود.

انواع زنجیرهای صنعتی

زنجیرهای صنعتی با توجه به کارایی‌شان دارای انواع متفاوتی هستند:

• زنجیر صنعتی با گام کوتاه و دقت بالا
• زنجیر صنعتی خاردار با کاربرد سنگین
• زنجیر صنعتی انتقال گام دو برابر
• زنجیر صنعتی دو تا پنج ردیفه
• زنجیر صنعتی خاردار با کاربرد سنگین
• زنجیر صنعتی انتقال گام دو برابر
• زنجیرهای صنعتی مخصوص موتورسیکلت

 

زنجیر صنعتی تک‌ردیفه

برای بالابردن، کشیدن و حرکن دادن اجسام سنگین استفاده می‌شود.

زنجیرتایم صنعتی

زنجیرتایم، زمان‌بندی مناسب برای باز شدن سوپاپ‌های یک پیشرانه احتراق داخلی و اجرای درست، هماهنگ و دقیق فرآیندهای مکش، تراکم، احتراق و تخلیه را تضمین می‌کند. هماهنگی حرکت پیستون‌ها و باز شدن سوپاپ‌ها برای ورود هوا و سوخت بسیار اهمیت دارد، زنجیر تایم میل سوپاپ و میل‌لنگ را به یکدیگر متصل کرده و چرخش بین آنها را کنترل و متوازن می‌کند.

یکی از مهم‌ترین نقاط قوت زنجیرتایم، هزینه پایین ساخت آن است که موجب کاهش وزن دنده‌تایم هم می‌شود. زمانبندی مناسب بین حرکت و چرخش میل بادامک و میل‌لنگ و میل سوپاپ، وظیفه اصلی زنجیرتایم است. زنجیرتایم فلزی است و به همین دلیل این وظیفه را با سروصدای زیادی انجام می‌دهد.

شکل ظاهری زنجیرتایم

زنجیرتایم دوچرخه را دیده‌اید؟ زنجیرتایم‌های صنعتی که در ماشین‌الات نیز استفاده می‌شوند همان شکل و شمایل را دارند. زنجیرتایم کشنده‌هایی دارد که ان را در جای خود محکم نگه می‌دارند. این کِشنده‌ها با فشار روغن، درون موتور خودرو کنترل می‌شوند و برای مثال اگر سطح روغن موتور خودرو کاهش یافته باشد کِشنده‌های زنجیرتایم به درستی کار خود را انجام نمی‌دهند.

ویژگی‌های زنجیرتایم

• افزایش قدرت موتور
• افزایش گشتاوری موتور
• کاهش هزینه سرویس و نگهداری ماشین‌آلات
• کاهش لرزش موتور
• کاهش صدا (در مقایه با دنده‌تایم)
• تنظیم دقیق تایم سوپاپ‌ها

زنجیرتایم و تسمه‌تایم چه تفاوت‌هایی دارند؟

زنجیرتایم و تسمه‌تایم وظیفه اصلی یکسانی دارند و د رنهایت هر دو یک کار را انجام می‌دهند. پس تفاوت درکجاست؟

طول عمر: تسمه‌تایم را می‌تواینم به عنوان قطعه‌ای کاملا مصرفی در نظر بگیریم که قاعدتا عمر کوتاهی دارد (در مقایسه با زنجیرتایم). اما زنجیرتایم عمری تقریبا برابر با پیشرانه دارد.

جنس: تسمه‌تایم از لاستیک مقاوم و تقویت شده و زنجیرتایم از فلز ساخته می‌شود.

محل نصب: تسمه‌تایم بیرون پیشرانه نصب می‌شود و زنجیرتایم داخل آن

نگهداری: زنجیرتایم به علت اینکه از فلز ساخته شده است وتماس بیشتری با اجزای دیگر دارد، باید توسط روغن پیشرانه روغن‌کاری شود. همچنین در صورت پاره‌شدن، مشکلات و خرابی‌هایی که زنجیرتایم برای پیشرانه ایجاد می‌کند، بسیار بیشتر از خرابی‌های تسمه‌تایم است.

آینده زنجیرتایم در صنعت خودروسازی

از اواسط دهه 1960 میلادی، صنعت خودروسازی تسمه‌تایم را جایگزین زنجیرتایم کرد. چرا که زنجیرتایم‌ها سروصدای زیادی ایجاد می‌کردند و باعث لرزش چشمگیر موتور نیز می‌شدند. موتور سنگین کار می‌کرد و تعمیرات پیچیده شده بود و نیاز زنجیرتایم‌ها به روغن‌کاری برای عملکرد بهتر برای راننده‌ها دردسرساز شده‌بود. تسمه‌تایم‌های پلاستیکی که این معایب را نداشتند جای زنجیرتایم‌ها را گرفتند. و اما این روزها به کمک فناوری‌های جدید ایرادات زنجیرتایم برطرف شده و عملکردش بهینه‌سازی شده است و خودروسازان بیشتری به استفاده مجدد از زنجیرتایم‌های جدید پرداخته‌اند.

پولی‌های واسطه یا هرزگرد
در مسیرزنجیرتایم پولی‌های واسطه‌ای قراردارند که به نام «تسمه‌سفت‌کن» یا «هرزگرد» شناخته می‌شوند. آنها وظیفه دارند ، میزان سفتی و تنش و لرزش زنجیر را کنترل کنند. بهتر است همزمان با تعویض زنجیرتایم، پولی‌های واسطه هم عوض شوند. عملکرد مناسب پولی‌های هرزگرد با میزان کیفیت و مرغوب بودن روغن پیشرانه ارتباط دارد.

چه مواردی باعث خراب شدن زنجیرتایم می‌شود؟

میل‌لنگ و میل‌سوپاپ از اجزای مهم پیشرانه هستند که وظیفه چرخاندن و ایجاد اتصال بین آنها با زنجیرتایم است، پس نگهداری و سرویس زنجیرها بسیار اهمیت دارد. زنجیرتایم پس از پیمودن مسافت مشخصی در بازه‌های زمانی مشخص باید تعویض شود. البته گاهی ممکن است مواردی پیش بیاید که زودتر از موعد مقرر باعت پاره‌شدن زنجیرتایم شود که بعضی از آنها را مرور می‌کنیم.

• تنظیم نبودن پولی‌های واسطه یا خود زنجیر تایم

همین نکته به ظاهر ساده می‌تواند باعث شود زنجیرتایم به راحتی ترک بخورد، پاره یا کشیده شود، ساییدگی پیدا کند یا از جا در برود و بلزرد.

• پولی‌های واسطه

هرزگردها باید تمیز باشند وجود آلودگی یا ذرات ریز و خورنده روی سطح آنها باعث خوردگی زنجیرتایم می‌شود. هر گونه خرابی که بلبرینگ این هرزگردها داشته باشد باعث ایجاد اختلال در روند چرخش زنجیرتایم می‌شود.

• سیالات خودرو

روغن‌ها، گریس‌ها، ضدیخ‌ها اگر بر روی زنجیرتایم بریزند، عمر آن را کاهش می‌دهند.

• تغییرات ناگهانی دما

گستره دمایی که زنجیرتایم می‌تواند تحمل کند، معمولا در بازه ۳۴ تا ۸۰ درجه سانتی‌گراد قرار دارد. تغییرات دمایی شدید، چه سرد و چه گرم به زنجیرتایم آسیب می‌زند.

• فشار روغن پیشرانه

فشار روغن درون پیشرانه باید همیشه کنترل شود، اگر کاهش پیدا کند، هرزگردها و در نتیجه زنجیرتایم با اختلال مواجه می‌شوند.

علائم زیر زنگ خطر زنجیرتایم را به صدا در می‌آورند

• صداهای غیرمعمول
  • روشن شدن چراغ چک موتور
  • استارت سخت و احتراق ناقص
  • دور موتور غیرطبیعی
• خرابی و شکستن پیستون‌ و کج شدن سوپاپ‌
• افزایش میزان دود خروجی از اگزوز

 

چطور از خرابی زنجیرتایم جلوگیری کنیم؟

زنجیرتایم به هر صورت عمر مفیدی دارد و بعد از آن عملکردش با اختلال مواجه می‌شود اما تعویض به‌هنگام زنجیرتایم کجا و نیاز به تعویض ان بعد خراب شدن و به بارآوردن خرابی‌ها و هزینه‌های بیشتر کجا؟ چه باید کرد؟ راه‌حل ساده است. دفترجه خودرو را مطالعه کنید، حتما بهترین زمان تعویض زنجیرتایم آنجا قید شده است. معمولا پیشنهاد می‌شود بعد از پیمایش 40 تا 60هزار کیلومتر (بر اساس انواع خودرو) تعویض زنجیرتایم صورت پذیرد. اما چه کاری بهتر از پیشگیری؟ با هر بار مراجعه به تعمیرگاه، بررسی سلامت زنجیرتایم بسیار کمک‌کننده خواهد بود.

لیست زنجیرهای صنعتی آمادۀ فروش در پارس‌خورشید:

• زنجیر صنعتی تک‌ردیفه
• زنجیر صنعتی دوردیفه
• زنجیر صنعتی سه‌ردیفه
• زنجیرتایم صنعتی
• زنجیر باربرداری دو سرقلاب
• زنجیر باربرداری قلاب کج
• زنجیرهای صنعتی گالوانیزه

مشاوران فنی پارس‌خورشید آماده ارائه مشاوره تخصصی در زمینه خرید زنجیرصنعتی، تجهیزات برق صنعتی، تسمه، بلبرینگ و ... هستند. برای مثال در بخش تجهیزات برق صنعتی، الکتروموتورهای متنوع، انواع کابل‌ها و سیم‌ها، کلیدهای حرارتی و مینیاتوری و قطعات صنعتی دیگری قابل ارائه هشتند.