منبع کویل دار (منبع کویلی) دستگاهی صنعتی است که به منظور تأمین آب گرم بهداشتی مورد نیاز برای فعالیتهای موتورخانه مجتمع‌های مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار میگیرد. درحقیقت بدون منبع کویل دار اختلالات متعددی، بخصوص در فصول سرد سال ممکن است برای موتورخانه ها و بالطبع کل عملکرد ساختمان پیش بیاید. این تجهیزات به هر دو گونه فرمی «عمودی» و «افقی» قابلیت طراحی دارند. همچنین عمدتاَ و بسته به ظرفیت مورد نیاز کارفرمایان، به 2 صورت منبع کویلی تک و منبع دو کویل تولید میشوند.

دستگاه منبع کویل دار علاوه بر تولید آب گرم، تحت قالب یک ذخیره ساز آب گرم نیز عمل میکند. یکی از نکات قابل توجه مخازن کویلی این است که عملیات حرارت دهی و تولید آب گرم را با کمترین درصد اتلاف انرژی و در سریعترین زمان ممکن به سرانجام میرساند. 

منبع کویل دار چیست؟

منبع کویل دار نوعی تانکر یا مخزن است که به منظور فراهم نمودن آب گرم مورد نیاز برای موتورخانه بناهای مسکونی یا تجاری کاربرد دارد. بایستی بدانید که انواع ساختمان های چند طبقه مسکونی و تجاری، ویلاهای بزرگ، مجتمع های اقامتی و فضاهای ورزشی – آبی، دارای بخشی با عنوان «موتور خانه» هستند. موتورخانه ها همواره از اجزای مختلفی تشکیل شده اند که وظیف کنترب و ایجاد سرمایش و گرمایش کاربریهای مختلف را بر عهده دارند. یکی از اجزای همیشگی همین موتورخانه ها در بحث گرمایش، مخزنی به نام «منبع کویل دار» است.

این تجهیزات با بهره گیری از بخار و یا آب داغ خارج شده از دیگهای بخار، به تأمین آبهای گرم برای مصارف مختلف ساختمانها اقدام میکنند. اما مکانیزم عملکرد منبع کویلی بر چه اساسی استوار است؟!. درواقع آبهای پرحرارت یا بخار داغ خروجی از دستگاه‌های بویلر، وارد چندین لوله تعبیه شده در درون منبع کویل دار میشود. پس از گردش در درون این لوله های مسی، حرارت موجود به صورت غیرمستقیم به آب موجود در مخزن انتقال می یابد. درنتیجه آب گرم شده و با استفاده از همین چرخه‌ی انتقال گرما از سوی بویلر به دستگاه، آب منبع کویلی دائماَ گرم میشود.

نهایتاَ بعد از گرم شدن آب داخل مخزن کویل دار، از طریق بوشن خروجی آب گرم، آب از طریق پمپ به طبقات ساختمان پمپاژ می شود و در اختیار ساکنین قرار می گیرد.

جنس منبع کویل دار

با توجه به سر و کار داشتن دائمی منبع کویل دار (Domestic Hot Water Generator) با آب، لزوم استفاده از متریال های ضدزنگ در ساخت این تجهیزات بطور جدی احساس میشود. به همین دلیل لوله های انتقال آب منبع کویلی از جنس های «مسی» و یا «استیل» طراحی و تولید میگردد.

ضخامت بدنه این دستگاه ها با توجه به 3 پارامتر فشار کاری، ظرفیت و دمای آب درون منبع تعیین میشود.

قیمت منبع کویل دار

قیمت منبع کویل دار نیز به مانند دیگر تجهیزات گرمایشی و حوزه آب و فاضلاب، تابع فاکتورها و پارامترهای متعددی می باشذ. از جمله عوامل موثر بر تعیین قیمت منبع کویلی میتوان به موارد زیر اشاره داشت:

• جنس بدنه (فولاد سیاه، استیل یا گالوانیزه گرم). مشخصاَ قیمت منبع کویلی استیل گرانتر از دیگر متریال ها می باشد.
• جنس لوله های رفت و برگشتی آب (عمدتاَ از متریال استیل یا مس)
• ظرفیت دستگاه (یک یا دو کویله بودن دستگاه)
• نوع پمپ
• نوسانات دلار
• وارداتی یا داخلی بودن اجزای منبع کویلی
• افقی یا عمودی بودن طراحی منبع کویلی. (البته قیمت منبع کویل دار عمودی و افقی، دارای تفاوت های فاحشی نسبت به یکدیگر نیستند.)

اجزای تشکیل دهنده منبع کویل دار

منبع کویل دار از اجزای جدانشدنی هر فضای موتور خانه ای به شمار میرود. این منابع وظیفه‌ی در دسترس قرار دادن دائمی آب گرم را برای مصارف ساختمانی بر عهده دارند. اجزای تشکیل دهنده انواع منبع کویلی شامل موارد زیر است:

• بدنه منبع کویلی: بدنه این تجهیزات غالباَ از یکی از متریالهای استیل، گالوانیزه گرم یا استیل است. البته با توجه به کارایی عالی و قیمت مقرون بصرفه، بیشتر از گالوانیزه گرم برای جنس بدنه انواع منبع کویل دار استفاده میشود.
• دریچه بازدید: دریچه بازدید شرایط دسترسی، نظارت و تعمیر منبع کویل دار را برای پرسنل مربوطه ایجاد می کند. ابعاد و اندازه دریچه بازدید برای ظرفیتهای کم بنا به نظر کارفرمایان تعیین میشود. اما برای انواع منبع کویلی با ظرفیت های زیاد (بیشتر از 2000 لیتر)، حتماَ باید ابعاد دریچه بازدید به گونه ای باشد که قابلیت ورود کامل یک فرد را داشته باشد.
• کویل مسی یا استیل: البته تولید لوله های این مخازن میتواند با استفاده از متریال فولاد نیز انجام گیرد. در مواردی که آب دارای سختی بالا باشد و میزان رسوب پذیری بالایی داشته باشد، از استیل استفاده می گردد که دارای قیمت گرانتری نیز می‌باشد. ذکر این نکته الزامیست که کویلهای فولادی به علت ضریب حرارتی بسیار پایین، تقریبا منسوخ شده اند. کویل ها در سه قالب U شکل ، حلزونی ، مارپیچ یا همان اسپیرال طراحی و تولید میشوند.
• لوله های مسی و استیل: وارد کننده آب معمولی لوله‌کشی و خارج کننده آب گرم
• بوشن: بوشن ها نقاط اتصال دهنده لوله‌های ورود و خروج آب شهری و آب گرم مصرفی مخزن است.
• پایه منبع کویل دار: پایه در منبع کویلی افقی به صورت شاسی و در منبع کویل دار عمودی در زیر منبع جوش داده می شود. ارتفاع این پایه بسته به شرایط نصب میتواند متغیر باشد.

انواع منبع کویل دار

انواع منبع کویلی به لحاظ فرمیک در دو نوع مختلف قابل طراحی می باشد:

• مخزن کویلی عمودی (ایستاده)
• منبع کویل دار افقی (خوابیده)

به دلیل نوع ارتفاع و ساختار فضاهای موتورخانه ای، عمدتاَ از مدلهای عمودی یا ایستاده استفاده میگردد. البته چنانچه در موتورخانه ها با محدودیت ارتفاعی و فضای فیزیکی روبرو باشیم، مدلهای افقی بسیار کارآمد خواهند بود.

منبع کویل دار افقی (خوابیده)

منبع کویل دار افقی در کارخانه بدون پایه طراحی و تولید می گردد و به هنگام نصب و با بررسی ابعاد و فوندانسیون موتورخانه پایه متناسب با ظرفیت مخزن جوش داده می شود و یا از نگهدارنده نعل اسبی برای نصب استفاده می شود.

جنس بدنه از ورق گالوانیزه گرم ST37 فولاد مبارکه که در برابر فشار کاری، خوردگی و ساییدگی تحمل بالایی دارد ساخته می شود ضخامت ورق بسته به کاربری از 3 تا 16 میلی متر متغییر می باشد.

کویل درون آن بصورت افقی و ثابت درون آن جای می گیرد و این کویل دارای لوله های مسی رفت و برگشتی بضخامت در صورت استفاده از بخار 0/9 میلی متر و درصورت استفاده از آبگرم 0/7 میلی متر می باشد. به دلیل فشار ثابت، دارای قطر ثابت در تمام ظرفیتها و ضخامت ورق معین می باشد .

منبع کویل دار عمودی

این مخازن با نام منبع کویلی ایستاده نیز شناخته میشوند. در حقیقت منبع کویل دار ایستاده با توجه به اشغال فضای کمتر توسط آنها، از طرفداران و تقاضاهای بیشتری در بازار برخوردار می باشند. جنس ورق این نوع از منابع نیز از ورق گالوانیزه گرم به ضخامت 3 الی 16 میلیمتر می باشد که مطابق با استانداردهای 17MN4 و DINI17155طراحی و تولید می گردد.

کویل درون آن بصورت افقی درون مخزن جای می گیرد . این منابع دارای پایه می باشد که بر روی فوندانسیون قرار می گیرد . به دلیل فشار متفاوت دارای قطر و ضخامت متناسب با ظرفیت های مختلف می باشد .

مقایسه منبع کویل دار افقی و عمودی

انواع منبع کویل دار عمودی و افقی گرچه به لحاظ قیمتی دارای قرابت هزینه ای هستند، اما به لحاظ عملکرد دارای تفاوت های متعددی می باشند. به همین دلیل به مقایسه اجمالی این دو نوع مخزن خواهیم پرداخت:

• بطور کلی قیمت منبع کویل دار عمودی، اندکی کمتر از مدلهای افقی است.
• منبع کویلی افقی غالباَ در کاربری هایی با مبدلهای حرارتی شل تیوب مورد استفاده قرار میگیرند.
• آبی که در درون کویلهای مخزن عمودی در جریان است، قادر است تا فشار بیشتری را به منبع تحمیل کند.
• برای مکان های با محدودیت های فیزیکی، استفاده از منبع کویلی عمودی توصیه میشود. چرا که به مراتب فضای کمتری را اشغال میکند.
• تانکرها یا منابع عمودی از لحاظ قطر مخزن، با سهولت بیشتری قابلیت حمل و نقل را دارا می باشند.
• انواع منبع کویل دار افقی قابلیت تولید در ظرفیت های بیشتری را دارا می باشند. چرا که میتوان طراحی این مخازن را تا طول 12 متر نیز ادامه داد. شبیه به منهول پلی اتیلن دوجداره که با توجه به ویژگیهای ساختاری خود، قابلیت ساخت تا حدود 14 متر ارتفاع را دارند.