حتما شنیده‌اید که در بازار سرمایه ایران سرمایه شما یک شبه نابود نمی‌شود. این جمله از آن‌جا نشات می‌گیرد که در بازار بورس محاسباتی جهت محافظت از سرمایه سرمایه‌گذاران وجود دارد. قانون حجم مبنا از آسیب به سرمایه جلوگیری می‌کند. اما حجم مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟

در بازار سرمایه برای حرکت افزایشی یا کاهشی قیمت‌ها در چارچوب مشخص، حجم مبنا وارد محاسبات قیمتی شده است.

منظور از حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا تعداد سهام یک شرکت است که باید طی یک جلسه معاملاتی خرید و فروش شود تا قیمت هر سهم شرکت به اندازه دامنه نوسان تعریف‌شده حرکت کند. برای مثال فرض کنید که قیمت سهام شرکتی روز معاملاتی قبل 1000 تومان بوده است. با دامنه نوسان 5 درصدی و حجم مبنای 600 هزار برای سهم، برای اینکه قیمت پایانی سهم به 1050 برسد؛ حتما باید 600 هزار سهم از شرکت در قیمت 1050 معامله شود. در این صورت می‌توان گفت که تغییرات قیمت نماد، مثبت 5 درصد است.

با انجام معامله سهام در قیمتی خاص به تعداد حجم مبنا، قیمت موردنظر نوسان مثبت یا منفی را در سهم تثبیت می‌کند. حجم مبنا در بورس کمترین تعداد سهامی است که با معامله آن قیمت سهم می‌تواند تا دامنه نوسان کامل افزایش یا کاهش پیدا کند. با استفاده از قانون حجم مبنا امکان نوسان غیرواقعی قیمت برای نماد از بین می‌رود.

حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نمادها کاربرد دارد. عدد حجم مبنا نیز به طور خودکار توسط سامانه محاسبه می‌شود و هیچکدام از معامله‌گران در تعيين آن دخالتی ندارند. حجم‌مبنا را برای نمادهای مختلف می‌توانید در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده کنید.

قانون حجم مبنا در بورس قانونی برای نظارت بر نوسان قیمت‌ها است که در سال 82 در بورس به ثبت رسیده است. این قانون برای تمامی شرکت‌هایی که در بازار فعالیت می‌کنند اجرا می‌شود و هدف آن محافظت از سرمایه سرمایه‌گذاران و حقوق شرکت‌ها است.

حجم مبنا از نزولی شدن متوالی قیمت و گیرکردن معاملات در صف فروش جلوگیری می‌کند. این قانون باعث می‌شود تا در صف فروش نیز حجم قابل قبولی از سهم جابه‌جا شود که این مورد در روزهای منفی بازار بسیار به سهم و کل بازار کمک می‌کند.

در نهایت با توجه به حجم بالای نقدینگی که در بازار سرمایه در گردش است، باید قوانینی وجود داشته باشد تا در صورت حرکت در مسیر آن به بازاری حرفه‌ای‌تر دست پیدا کنیم. این قانون برای مشخص‌شدن قیمت‌ها با در نظر گرفتن حجم‌ معاملات واقعی‌تر بسیار موثر است و به این ترتیب اثر قیمت ساختگی در بازار را بی‌اهمیت می‌کند.

نحوه محاسبه قیمت پایانی برای شرکت‌ها توسط حجم مبنا

برای به دست آوردن قیمت پایانی روز جاری، باید میانگین وزنی معاملات همان روز معاملاتی را به دست آورید. به طور کل قیمت پایانی هر نماد به میانگین وزنی معاملات هر نماد وابسته است. بنابراین میانگین قیمت‌هایی که نماد در آن‌ها معامله شده است را در نظر می‌گیریم. برابری این عدد با حجم مبنا میانگین قیمت‌ها را به عنوان قیمت پایانی تصویب می‌کند اما اگر میزان معاملات یک روز درصدی از حجم مبنا باشد، دیگر نمی‌توان قیمت پایانی را به آسانی با محاسبه میانگین وزنی معاملات روز به دست آورد.

حجم مبنای هر نماد را کجا ببینیم؟

عدد حجم مبنا در بورس برای تمام سهام بازار ثابت نیست. نماد هر شرکت فعال در بازار سرمایه حجم مبنای متفاوتی دارد. به دلیل اهمیت این ابزار در تعيين قیمت پایانی سهام، معامله‌گران باید بتوانند مقدار دقیق آن را برای سهام مختلف مشاهده کنند. سایت مدیریت و فناوری بورس تهران منبع درج اطلاعات نمادهای فعال در بازار است. پس برای مشاهده حجم‌ مبنای نماد موردنظر ابتدا وارد سایت tsetmc.ir شوید و پس از آن با جستجوی نام نماد، حجم مبنا آن را مشاهده کنید.

اکثر نمادها این حجم مبنا را در صفحه اطلاعات خود اعلام می‌کنند. علاوه بر این حجم معاملات روز، میزان نوسان قیمت و قیمت پایانی هر نماد را در این صفحه مشاهده خواهید کرد و برای رسیدن به این اعداد نیازی به انجام محاسبات ندارید.

سخن آخر

در این مقاله بررسی کردیم منظور از حجم مبنا چیست و چه قوانینی دارد. سرمایه گذاری در بورس یک فرصت عالی در ایران است. اما قبل از شروع معاملات باید تا حدودی آموزش بورس را  گذرانده باشید. بهترین راه برای رسیدن به موفقیت و کسب سود بیشتر از معاملات این است که قوانین بورس را به خوبی بشناسید و اطلاعات خود را در خصوص بازار سرمایه و عوامل موثر بر آن افزایش دهید. قانون حجم مبنا در بورس قانونی برای کنترل افزایش یا کاهش کاذب قیمت سهام است. حجم مبنا به معنی حداقل میزان سهامی است که باید در یک روز معامله شود تا قیمت پایانی سهم را تعیین کند. بر اساس قیمت پایانی به دست آمده و نوسانات آن، محدوده قیمت نماد در روز بعد مشخص می‌شود.

حجم مبنا در بورس از سواستفاده افراد سودجو که با ایجاد قیمت‌های غیر واقعی موجب تشنج بازار می‌شوند، جلوگیری می‌کند. این قانون بازار سرمایه را به سمت شفافیت، عدالت و قانون‌مداری هدایت می‌کند.