منبع: مرجع حقوقی و ثبتی

یکی از مهمترین موضوعاتی که در پرونده‌های دعاوی خانوادگی همواره محل بحث و چالش بوده، موضوع مهریه است.

 

از آنجا که بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن داشته باشد، بسیاری از دعاوی خانوادگی به‌ویژه اگر در راستای موضوع طلاق باشد، با بحث مطالبه مهریه و نحوه پرداخت آن درگیر می‌شود.

از این‌رو بسیاری از افرادی که با موضوع مطالبه و پرداخت مهریه دست و پنجه نرم می‌کنند، با توجه به قوانین متعددی که در این‌باره وجود دارد، نیاز به وکیل برای گرفتن مهریه خواهند داشت.

این نوشته تلاشی است برای آشنایی بیشتر با موضوع مهریه، قوانین مرتبط به آن و لزوم گرفتن وکیل مهریه که مناسب با شرایطتان باشد.

 

نخستین و مهمترین سوالی که در این‌باره مطرح می‌شود این است که مهریه چیست؟ انواع مهریه کدامند؟

مهریه چیست؟

مهریه مالی است که میزان آن با توافق زوجین مشخص شده و از زمان وقوع عقد به بعد، زوج ملزم به پرداخت آن به زوجه می‌شود.

مهریه شامل اموال منقول وغیر‌منقول بوده و یا حتی می‌تواند انجام کاری مشخص باشد که به‌عنوان دین بر ذمه مرد است.

بر خلاف عقد دائم، تعیین مهریه در عقد موقت از شرایط صحت نکاح محسوب شده و بدون آن ازدواج فاقد اعتبار خواهد بود.

 

انواع مهریه

آشنایی با انواع مهریه از آن جهت دارای اهمیت است که نوع آن، تاثیر زیادی در نحوه پرداخت مهریه دارد.

مطابق قوانین مربوطه، مهریه به انواع «مهرالمسمی»، «مهرالمثل» و «مهرالمتعه» قابل تقسیم‌بندی است.

مهرالمسمی: به آن نوع از مهریه گفته می‌شود که مال بوده (اعم از منقول و غیر منقول) و قابلیت مالکیت داشته باشد. همچنین مقدار و میزان آن باید مورد توافق زوجین بوده و در عقدنامه قید شود.

مهر المتعه: هرگاه در زمان عقد، مهری برای زوجه در نظر گرفته نشده و همچنین زوج قبل از وقوع نزدیکی اقدام به طلاق کند، زوجه مستحق دریافت «مهرالمتعه» است.

مهرالمثل: اگر در زمان عقد زوجین بر سر مهریه به توافق نرسیده باشند و میزان آن نامشخص بوده و بنابر دلایلی باطل شده باشد (مانند انتخاب ملک مجهول به عنوان مهریه) در صورت وقوع نزدیکی قبل از طلاق، زوجه «مهرالمثل» دریافت می‌‌کند.

انواع مهریه از نظر دریافت نیز که متناسب با تمکن مالی زوج است، به دو نوع «عندالمطالبه» و«عندالاستطاعه» تقسیم می‌شود.

مهریه عندالمطالبه: در این نوع از مهریه و بر‌اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به مجرد جاری شدن صیغه عقد، زوجه حق تصرف و مالکیت مهریه معین شده را داشته و برای صدور حکم به پرداخت آن، نیاز به بررسی تمکن مالی زوج نیست.

مهریه عندالاستطاعه: پرداخت مهریه از این نوع، منوط به بررسی توانایی مالی زوج بوده و زوجه در هنگام مطالبه آن، ملزم به اثبات تمکن مالی زوج از طریق معرفی اموال غیر از مستثنیات دین است.

 

راه‌های مطالبه مهریه: 

برای مطالبه مهریه دو راه وجود دارد:

۱. ثبت دادخواست در دادگاه خانواده

۲. درخواست صدور اجرائیه مهریه در دفتر ازدواجی که عقد در آن ثبت شده است.

نحوه مطالبه مهریه در ازدواج دائم و موقت (به شرط آنکه ازدواج موقت در دفتر ازدواج ثبت شده باشد) مشابه به هم بوده و زوجه می‌تواند از دو طریق بالا، اقدام به مطالبه مهریه کند.

با درخواست زوجه و ارائه دادخواست، روند پرداخت مهریه توسط زوج مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت لزوم، زوجه قادر به توقیف اموال، حساب‌های بانکی و حتی ممنوع‌الخروج کردن همسر خواهد بود.

 

قوانین مربوط به مهریه که باید بدانید

محاسبه مهریه به نرخ روز: براساس تبصره یک ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، هرگاه میزان مشخصی وجه نقد به عنوان مهریه تعیین شده باشد، در هنگام طلاق، میزان وجه متناسب با نرخ تورم و گذشت زمان، به نرخ روز محاسبه می‌شود.

مهریه در صیغه موقت: طبق ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی، عدم تعیین مهریه در نکاح منقطع، موجب بطلان عقد می‌شود. لذا تعیین مهریه در صیغه موقت شرط لازم برای صحت عقد به حساب می‌آید. بنابراین، زوجه قادر به مطالبه مهریه عقد موقت نیز خواهد بود.

مهریه و حق حبس: به موجب ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده، هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا ۱۱۰سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت‌های مالی است.

به این معنی که عدم پرداخت مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی مشمول مجازات کیفری و حبس شده و برای بالاتر از این میزان، توانایی و تمکن مالی زوج ملاک پرداخت است.

مطالبه مهریه بعد از مرگ همسر: مطالبه مهریه از وراث زوج تنها زمانی امکان‌پذیر است که متوفی ارثیه داشته باشد که در این صورت، مهریه زوجه به عنوان «دین ممتاز» از محل ماترک متوفی قابل پرداخت است.

باید به این نکته توجه داشت که در صورت نبود ارثیه بعد از فوت زوج و یا کافی نبودن ماترک متوفی برای پرداخت کل مبلغ مهریه، وراث تکلیفی برای پرداخت مهریه و یا مبلغ مازاد بر ماترک ندارند.

بخشیدن مهریه: اگر زوجه به صورت ثبتی، مصالحه در ازای چیزی و یا به اختیار خود اقدام به بخشش مهریه به زوج کند، حق درخواست مطالبه مهریه و رجوع به «ما بَذل» را از خود سلب می‌نماید.

 

لزوم گرفتن وکیل در پرونده مهریه

هرچند ممکن است وصول مهریه به ظاهر کار سخت و پیچیده‌ای نباشد اما بدون شک حضور یک وکیل مهریه حاذق و مسلط به قوانین می‌تواند شما را در انتخاب مسیر درست برای رسیدن به مقصد کمک و همراهی کند.

 البته به یاد داشته باشید که علاوه بر تسلط به مفاد قانونی، برخورداری از توانمندی بالا در پیگیری موضوع، از مهمترین ویژگی‌های یک وکیل مهریه خوب محسوب می‌شود.